POVRATAK OTPISANIH (1976)

OTPISANI su bili izuzetno značajan gamechanger u istoriji partizanskog filma. Ova televizijska serija uvela je partizane u popularnu kulturu, kroz priču o beogradskim ilegalcima, žestoko fikcionalizujući autentične događaje iz vremena okupacije Beograda, učinila ih je modernim herojima, istovremeno očaravajući klince i irititajući SUBNOR zbog uvođenja stripovske stilizacije i dinamike akcionog filma.

Serija je snimana u dve etape i u dve različite estetike, a samim tim je obrađivala i dva različita perioda. Crno-bela serija obrađivala je početak okupacije Beograda, a serija u boji njegovo oslobođenje. Iz obe serije izmontirani su bioskopski filmovi, što je u to vreme bio i svetski trend.

Zanimljivo je da film po crno-beloj seriji nije zaživeo među publikom, kao i da je film u boji postao popularniji od serije u koju je trebalo da uvede.

POVRATAK OTPISANIH je film iz 1976. godine koji vraća Otpisane u Beograd da ga pripreme za oslobođenje. Oni se infiltiriraju sa zadatkom da ubiju okorelog kvislinga Majora Gašpara, inače inspirisanog stvarnom ličnošću, a plan realizuju tako što se prerušavaju u svitu zarobljenog kvislinškog ministra.

Paradoksalno, budući smo Otpisane kao likove uveli i “savladali” u crno-beloj seriji, ovde kolorit svemu daju likovi kvsilinga - od odmetnutog četničkog starešine koji se odmetnuo od svih i očajnički luta šumama, preko bonvivana Gašpara i njegovog koljača Misirca do žandarma iz ministrovog obezbeđenja koji se ispostavlja kao opasniji protivnik nego što se slutilo.

Dakle, pored šarma samih Otpisanih, ovde jako bitnu ulogu igraju koloritni negativci i to sve redom kvislinzi raznih provenijencija i četnici, dakle od Nedićevaca do Ljotićevaca, SS špiuna itd.

POVRATAK OTPISANIH je kao i kanonske OTPISANE režirao Aleksandar Đorđević. Film odlikuje lakoća u izlaganju likova, narativna efikasnost, izvlačenje maksimuma iz personality glumaca koji su okupljeni a samo navedene kvsilinge igraju Bata Živojinović, Aljoša Vučković, Ljuba Ćipranić i Milan Gutović. 

U pogledu estetizacije, Đorđević je vrlo jednostavan u izrazu, i POVRATAK OTPISANIH ne nosi onu ambiciju stvaranja vrhunskog jugoslovensog vesterna ili akcijaša kakvu su imali Žika Mitrović, Hajrudin Krvavac ili Časlav Damnjanović. Međutim, POVRATAK OTPISANIH nije limitrian svojim očiglednim televizijskim korenima, čak naprotiv iz njih crpi izvesnu jednostavnost i pitkost koja uklapa Đorđevića u red svojih inostranih savremenika koji su “pekli zanat” na televiziji.

Kao što je crno-bele OTPISANE sinonim ostala serija, tako je za POVRATAK OTPISANIH sinonim ovaj film, što ne znači da serija o fazi oslobođenja nije zanimljiva i da ne zaslužuje revalorizaciju.

* * * / * * * *