SUDBINE (1978)

Pogledao sam SUDBINE Predraga Golubovića, izvanredan i vrlo avangardan partizanski film koji se nadovezuje na estetiku filma TRI Saše Petrovića kao i na eksperimente Miše Radivojevića poput TESTAMENTA ali nudi zapravo jednu potpuno novu autorsku viziju Drugog svetskog rata.

Naime, SUDBINE je film od 70 minuta o narodnooslobodilačkoj borbi u Vojvodini snimljen bez dijaloga, sa jasnom pričom za koju ne možemo reći da je repertoarska ali svakako nije hermetična, a Golubović je pripoveda isključivo kroz slike i zvučne efekte sa nekoliko povika i nemačkih naredbi koje idu bez titla jer je iz fizičke radnje i konteksta jasno šta je njihovo značenje.

Miroljub Lešo u glavnoj ulozi je izuzetno zanimljiv izbor i nudi izvanrednu ekspresiju u ovom sveukupnom underplayu, a od glumaca ističu se još i Bert Sotlar i Faruk Begoli, upečatljive face jugoslovenskog filma.

Predrag Golubović je u svim svojim celovečarnjim igranim filmovima, sem jednog, tretirao temu Drugog svetskog rata, i od njih se samo dva ne dešavaju u vreme sukoba. Počeo je kao reditelj i dramaturg u Zastava Filmu, potom kao scenarista Hajrudina Krvavaca čijim radovima je doprineo unoseći moderan stil inspirisan akcionim filmom i špageti vesternom a potom je kao reditelj kratkih filmova razvio specifičnu poetiku uvodeći humor, pripovedanje bazirano na vizuelnosti i apsurd u jugoslovenski ratni film.

Golubović nije jedini reditelj čiji je opus gotovo isključivo vezan za Drugi svetski rat, uostalom tu je Hajrudin Krvavac čiji su svi filmovi partizanski, ali bih rekao da je Golubović kao scenarista i reditelj možda najdalje otišao u pokušajima da produbi estetiku partizanskog filma i da u okviru nje napravi neke proboje.

U određenom smislu, može se takođe reći da je Golubović zbog svog rada u kratkom filmu i sklonosti da integriše materijal iz kratkih filmova u dugometražne, vrlo paradigmatičan reditelj koji zaslužuje da ga otkriju upravo mladi savremeni reditelji.

Milivojevićeva fotografija odlično koristi ambijente i atmosferu Vojvodine. Od žitnih polja preko blatišta do snegom pokrivenih lugova. Surovost rata ispraćena je surovošću predela a Milivojević to vrlo dobro beleži svojim širokim planovima i pokretima kamere kojima prati junake u nepreglednim prostrastvima neprijatnosti.

Golubovićev rediteljski postupak je neposredan. dinamičan, i vrlo je važno to da on u svojoj režiji ne insistira na tome da se dosetio “filma bez dijaloga”. Film naprosto nema dijaloge a glumci to igraju kao najnormalniju stvar tretirajući scene drugim sredstvima i na takav način da izgovorene reči nikada ne zafale.

Golubovićev rediteljski postupak je karakterističan po svojoj “konkretnosti”, kod njega je radja uvek ispred kontemplativnosti, i uprkos prirodnoj sklonosti ka estetizaciji pojedinih prizora, SUDBINE nude vrlo efektan spoj “visokog koncepta” i pripovedački efikasne režije.

U izvesnom smislu sličan ugođaj pružio je ESSENTIAL KILLING Jerzyja Skolimowskog, s tim što je u njemu ipak odusutvo dijaloga više pravdano kroz fizičku izolaciju junaka.

 * * * 1/2 / * * * *